Top place for trekking in Maharashtra. เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฎें เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•े เคฒिเค 10 เคธเคฌเคธे เคฌเคขिเคฏा เคœเค—เคน


Top place for trekking in Maharashtra. เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฎें เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•े เคฒिเค 10 เคธเคฌเคธे เคฌเคขिเคฏा เคœเค—เคน. 

เคธเคน्เคฏाเคฆ्เคฐी เคธीเคฎा เค‰เคจ เคฒोเค—ों เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›े เคฎाเคจเคธूเคจ เค—ेเคŸเคตे เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै เคœो เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฎें เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เคชเคฐ เคœाเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं. เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ, เค…เคชเคจे เค•เคˆ เคนिเคฒ เคธ्เคŸेเคถเคจों เค•े เคธाเคฅ, เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•े เคฒिเค เคธเคนी เค…เคตเคธเคฐ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै. เค•ुเค› เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เคŸ्เคฐेเคฒ्เคธ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธ्เคฅเคฒों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค…เคชเคจा เคฐाเคธ्เคคा เคฌเคจाเคคे เคนैं, เคœเคฌเค•ि เค…เคจ्เคฏ เคเคคिเคนाเคธिเค• เค–ंเคกเคนเคฐों เคธे เค˜िเคฐ เคœाเคคे เคนैं. เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฎें เค•เคนी เคเคธे เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•ी เคœเค—เคน เคนै เคœเคนा เค†เคช เค•ैเคฎ्เคชिंเค—, เคตाเค‡เคฒ्เคกเคฒाเค‡เคซ़ เคซ़ोเคŸोเค—्เคฐाเคซ़ी, เคฐिเคตเคฐ เคฐाเคซ्เคŸिंเค— เค”เคฐ เค•เคˆ เค…เคจ्เคฏ เค–ेเคฒों เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं. เคฏเคน เคฌ्เคฒॉเค— เค†เคชเค•ो เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค•े 10 เคธเคฐ्เคตเคถ्เคฐेเคท्เค  เคŸ्เคฐेเค• เคฒाเคคा เคนै.


   

1.  
เคฒोเคนเค—เคก เค•िเคฒा 


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคชुเคฃे, เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ, เคญाเคฐเคค

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคŸ्เคฐैเคจ เค•े เคœเคฐिเค- เคชुเคฃे เคœाเคจे เคตाเคฒी เคŸ्เคฐैเคจ เคชเค•เคก़े เคซिเคฐ เคฒोเคจाเคตเคฒा เคธ्เคŸेเคถเคจ เคชเคฐ เค‰เคคเคฐเค•เคฐ เคตเคน़ा เคธे เคฒोเค•เคฒ เค•े เคœเคฐिเค เคฎाเคฒเคตเคฒी เคธ्เคŸेเคถเคจ เคชเคฐ เคธे เคฒोเคนเค—เคก เค•े เคฒिเค เค‘เคŸो เคชเค•เคก़े.             
เคฐोเคก เค•े เคœเคฐिเค – เค†เคช เคฐोเคก เคธे เคฒोเคจाเคตเคฒा เคœाเค•เคฐ เคตเคนा เคธे เคฒोเคนเค—เคก เคœा เคธเค•เคคे เคนै. เคฏเคนा เค†เคช เค—ुเค—เคฒ เคฎॅเคช เค•े เคœเคฐीเค เค†เคธाเคจी เคธे เคชเคนुเคš เคธเค•เคคे เคนै

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เคฒोเคนाเค—เคก เคญाเคฐเคค เคฎें เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เค•เคˆ เคชเคนाเคก़ी เค•िเคฒों เคฎें เคธे เคเค• เคนै. เคฒोเคนाเค—เคก เคฒोเคจाเคตाเคฒा เค”เคฐ เคชुเคฃे เค•े เค‰เคค्เคคเคฐ-เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฎें 52 เค•िเคฎी เคฆूเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै, เคฒोเคนाเค—เคก เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคคเคฒ เคธे 1,033 เคฎीเคŸเคฐ (3,389 เคซीเคŸ) เค•ी เคŠंเคšाเคˆ เคชเคฐ เคนै. เค•िเคฒा เคเค• เค›ोเคŸी เคธी เคธीเคฎा เคฆ्เคตाเคฐा เคชเคก़ोเคธी เคตिเคถाเคชुเคฐ เค•िเคฒे เคธे เคœुเคก़ा เคนुเค† เคนै. เคถिเคตाเคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เคธเคจ 1648 เคฎें เคฒोเคนाเค—เคก เค•िเคฒे เคชเคฐ เค•เคฌ्เคœा เค•เคฐ เคฒिเคฏा, เคฒेเค•िเคจ เค‰เคจ्เคนें เคธเคจ 1665เคฎें เคชुเคฐंเคฆเคฐ เค•ी เคธंเคงि เค•ी เคตเคœเคน เคธे เคฎुเค—เคฒों เค•े เคธाเคฎเคจे เค•िเคฒे เค•ा เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเคœเคฌूเคฐ เคนोเคจा เคชเคก़ा. เคถिเคตाเคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เคธเคจ 1670 เคฎें เค•िเคฒे เค•ो เคซिเคฐ เคธे เค…เคชเคจा เคฌเคจाเคฏा เค”เคฐ เค‡เคธเค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค…เคชเคจे เค–เคœाเคจे เค•ो เคฐเค–เคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคฒोเคนाเค—เคข़ เค•िเคฒे เคชเคฐ เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ เคฎाเคจเคธूเคจ เค•े เคฎौเคธเคฎ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคนै, เคœเคฌ เคฌाเคฐिเคถ เค†เคธเคชाเคธ เค•े เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคคाเคœा เค”เคฐ เคšเคฎเค•ीเคฒा เคฌเคจा เคฆेเคคी เคนै. เคฒोเคนเค—เคก เคธुเคฌเคน 9 เคธे เคถाเคฎ 6 เคฌเคœे เคคเค• เคนी เค–ुเคฒा เคฐเคนเคคा เคนै. เค•िเคฒे เคชเคฐ เคฐाเคค เคฎें เคฐूเค•เคจा เคฎเคจा เคนै.

    2.   เค•เคฒเคธुเคฌाเคˆ เคถिเค–เคฐ


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคฌाเคฐी, เคคाเคฒुเค•, เค…เค•ोเคฒे, เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ.

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคŸ्เคฐैเคจ เค•े เคœเคฐिเค- เค•เคธाเคฐा เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคชเคนुเคšे เคตเคนा เคธे เคฒोเค•เคฒ เคŸॅเค•्เคธी เคฏा เคซिเคฐ เค‘เคŸो เคชเค•เคกเค•เคฐ เค†เคช เค•เคฒเคธुเคฌाเคˆ เคถिเค–เคฐ เคคเค• เคชเคนुเคš เคธเค•เคคे เคนै.
เคฐोเคก เค•े เคœเคฐिเค– เคฎुंเคฌเคˆ เคธे เค•เคธाเคฐा - เค•เคธाเคฐा เคธे เคˆเค—เคคเคชुเคฐी – เคˆเค—เคคเคชुเคฐी เคธे เค˜ोเคŸी – เค˜ोเคŸी เคธे เคฌाเคฐी เค—ॉंเคต (เค•เคฒเคธुเคฌाเคˆ เคถिเค–เคฐ)   

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เค•ाเคฒเคธुเคฌाเคˆ เคชเคถ्เคšिเคฎी เค˜ाเคŸ เคฎें เคเค• เคชเคฐ्เคตเคค เคนै, เคœो เคญाเคฐเคค เค•े เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै. เค‡เคธเค•ा เคถिเค–เคฐ เฅงเฅฌเฅชเฅฌ เคฎीเคŸเคฐ (เฅซเฅชเฅฆเฅฆ เคซीเคŸ) เค•ी เคŠँเคšाเคˆ เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค•ा เคธเคฌเคธे เคŠँเคšा เคถिเค–เคฐ เคนै. เค•เคฒเคธुเคฌाเคˆ เคชเคฐ्เคตเคค เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เคนเคฐिเคถ्เคšंเคฆ्เคฐเค—เคข़ เค”เคฐ เคตเคจ्เคฏเคœीเคต เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เค•े เคญीเคคเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै. เคฏเคน เคธाเคฒ เคญเคฐ เคฎें เค‰เคค्เคธाเคนी เคŸ्เคฐेเค•เคฐ्เคธ, เค•เคฒเคธुเคฌाเคˆ เค•े เคญเค•्เคคों เค”เคฐ เคตเคจ्เคฏเคœीเคต เคฆेเค–เคจे เค•े เค‰เคค्เคธाเคนी เคฒोเค—ों เคฆ्เคตाเคฐा เคธเคฎाเคจ เคฐूเคช เคธे เคฆौเคฐा เค•เคฐเคคे เคนै. เค•เคฒเคธुเคฌाเคˆ เคชเคฐ्เคตเคค เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค‰เคจ्เคนीं เคเคคिเคนाเคธिเค• เค˜เคŸเคจाเค“ं เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคชเคถ्เคšिเคฎी เค˜ाเคŸ เค•ो เคœเคจ्เคฎ เคฆिเคฏा เคฅा. เค•เคฒเคธुเคฌाเคˆ เคถिเค–เคฐ เคฌเคก़ी เคธंเค–्เคฏा เคฎें เคŸ्เคฐेเค•เคฐ्เคธ เค”เคฐ เคญเค•्เคคों เค•ो เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เค•เคฐเคคा เคนै. เคถिเค–เคฐ เคคเค• เคชเคนुँเคšเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคš्เค›ी เคคเคฐเคน เคธे เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เคฎाเคฐ्เค— เคนैं. เคธเคฌเคธे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคฎाเคฐ्เค— เคชूเคฐ्เคตी เค—ाँเคต เคฌाเคฐी เคธे เคนै.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคœूเคจ เคธे เค…เค—เคธ्เคค เคฎें เคฌाเคฐीเคถ เค•े เคฎौเคธเคฎ เคฎें เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•े เคฒिเค, เคธिเคคเคฌंเคฐ เคธे เค…เค•्เคคूเคฌเคฐ เคฎें เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•े เคฒिเค เค”เคฐ เคจเคตเคฌंเคฐ เคธे เคฎเคˆ เคฎें เคฐाเคค เค•ी เค•ैเคฎ्เคชिंเค— เค•े เคฒिเค.

    3.   เคฎाเคฅेเคฐाเคจ


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคฎुเคฌंเคˆ เค•े เคชाเคธ

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคŸ्เคฐैเคจ เค•े เคœเคฐिเค- เคจेเคฐเคฒ เคฎाเคฅेเคฐाเคจ เค•े เคชाเคธ เค•ा เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคนै เค†เคช เคชुเคฃे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคฏा เคซिเคฐ เคธीเคเคธเคŸी เคธे เคจेเคฐเคฒ เค•े เคฒिเค เคŸ्เคฐेเคจ เคชเค•เคก़ เคธเค•เคคे เคนै, เค”เคฐ เคจेเคฐเคฒ เคธे เค†เคช เคฎाเคฅेเคฐाเคจ เค•े เคฒिเค เคŸॉเคฏ เคŸ्เคฐेเคจ เคธेเคตाเค“ं เค•ा เคตिเค•เคฒ्เคช เคšुเคจ เคธเค•เคคे เคนैं.
เคฐोเคก เค•े เคœเคฐिเค– เคฎाเคฅेเคฐाเคจ เคฎुंเคฌเคˆ เคธे 110 เค•िเคฎी เคฆूเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै. เค†เคช เคŸ्เคฐेเคจ เคธे เคฎाเคฅेเคฐाเคจ เคชเคนुंเคš เคธเค•เคคा เคนै เคฏा เคจेเคฐเคฒ เคธे เค•िเคฐाเค เคชเคฐ เคŸैเค•्เคธी เคฒे เคธเค•เคคा เคนै. เคฎाเคฅेเคฐाเคจ เคชเคนुंเคšเคจे เค•े เคฌाเคฆ, เค†เคช เคฏा เคคो เคชैเคฆเคฒ เคฏाเคค्เคฐा เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคธाเค‡เค•िเคฒ เค•िเคฐाเค เคชเคฐ เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं เคฏा เคนिเคฒ เคธ्เคŸेเคถเคจ เคชเคฐ เค˜ोเคก़े เค•ी เคธเคตाเคฐी เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เค•्เคฏोंเค•ि เคถเคนเคฐ เค•ी เคธीเคฎा เค•े เคญीเคคเคฐ เคตाเคนเคจों เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคจเคนीं เคนै.

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เคฎाเคฅेเคฐाเคจเคฎुंเคฌเคˆ เคธे เคฎाเคค्เคฐ 110 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคฆूเคฐ เคฐाเคฏเค—เคข़ เคœिเคฒे เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เคนै เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เค–ूเคฌเคธूเคฐเคคी เคธे เคญเคฐा เค›ोเคŸा เคธा เคนिเคฒ เคธ्เคŸेเคถเคจ เคนै. เคฎाเคฅेเคฐाเคจ เคฎें เคฒเค—เคญเค— 38 เคฒुเค• เค†เค‰เคŸ เคชॉเค‡ंเคŸ เคนै. เคœिเคธเคฎें เคชैเคจोเคฐเคฎा เคช्เคตाเค‡ंเคŸ เคธเคนिเคค, เคœो เค†เคธเคชाเคธ เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เค”เคฐ เคจेเคฐเคฒ เคถเคนเคฐ เค•ा 360 เคกिเค—्เคฐी เค•ा เคฆृเคถ्เคฏ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै. เคฒुเคˆเคธा เคช्เคตाเค‡ंเคŸ เคฎें เคช्เคฐเคฌเคฒ เค•िเคฒे เค•े เคฆृเคถ्เคฏ เคนैं. เค…เคจ्เคฏ เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃों เคฎें เคตเคจ เคŸ्เคฐी เคนिเคฒ เคชॉเค‡ंเคŸ, เคนाเคฐ्เคŸ เคชॉเค‡ंเคŸ, เคฎंเค•ी เคชॉเค‡ंเคŸ, เคชोเคฐเคšिเค‡เคจ เคชॉเค‡ंเคŸ เค”เคฐ เคฐाเคฎเคฌाเค— เคชॉเค‡ंเคŸ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं. เค•เคฐ्เคœเคค เคคเคนเคธीเคฒ เค•े เค…ंเคฆเคฐ เค†เคจे เคตाเคฒा เคฏเคน เคญाเคฐเคค เค•ा เคธเคฌเคธे เค›ोเคŸा เคนिเคฒ เคธ्เคŸेเคถเคจ เคนै. เคฌเคก़े เคถเคนเคฐोंเคธे เค‡เคธเค•ी เคจिเค•เคŸเคคा เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฎाเคคेเคฐाเคจ เคถเคนเคฐी เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•े เคฒिเค เคเค• เคธเคช्เคคाเคนांเคค เคฌिเคคाเคจे เค•े เคฒिเค เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคธ्เคฅเคฒ เคนै. เคฏเคนां เค•ी เค–ाเคธिเคฏเคค เคนै เค•ि เคฏเคนां เค•िเคธी เคญी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคตाเคนเคจ เค•ा เคช्เคฐเคตेเคถ เคตเคฐ्เคœिเคค เคนै.  เคฏเคนी เคตเคœเคน เคนै เค•ि เคฏเคนां เค•ा เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคฎเคจ เค•ो เคถांเคคि เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคฏเคนा เคฒोเค— เคฒเค—เคญเค— เคชुเคฐे เคธाเคฒ เค˜ुเคฎเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคคे เคœाเคคे เคฐเคนเคคे เคนै. เคฒेเค•ीเคจ เคซिเคฐ เคญी เคœ्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เคฒोเค— เคฏเคนा เคฌाเคฐीเคถ เค”เคฐ เคฅंเคก เค•े เคฎौเคธเคฎ เคฎें เค†เคคे เคนै.
  

    4.   เคฐाเคฏเค—เคก เค•िเคฒा


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคฎเคนाเคก, เคฐाเคฏเค—เคก เคœिเคฒा

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคฐाเคฏเค—เคข़ เค•िเคฒा เคฎเคนाเคก เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै. เคฏเคนा เคชे เคธเคฌเคธे เคจเคœเคฆीเค• เคตाเคฒा เคฌเคธ เคธ्เคŸॅเคจ्เคก เคฎुเคฐुเคก เคนै เคœो 33 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคฆुเคฐ เคนै. เคฐोเคก เค•े เคœเคฐिเค– เคฎुंเคฌเคˆ เคธे เคฐाเคฏเค—เคข़ เค•िเคฒे เคคเค• เคชเคนुँเคšเคจे เค•े เคฒिเค NH17 เค•ो เคฒें. เคฒोเคจेเคฐा เคซाเคŸा เคธे เคนोเคคे เคนुเค เคชเคจเคตेเคฒ-เคฎเคนाเคก เคชเคนुंเคšे เค”เคฐ เคซिเคฐ เค†เคช เคฆाเคธเค—ांเคต เคธे เคนोเคคे เคนुเค เคธीเคงे เคฐाเคฏเค—เคก เคชเคนुंเคš เคธเค•เคคे เคนै.
เคŸ्เคฐैเคจ เค•े เคœเคฐिเค- เคฐाเคฏเค—เคข़ เคธे เคธเคฌเคธे เคชाเคธ เค•ा เคฐेเคฒเคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคตीเคฐ เคฆाเคธเค—ाँเคต เคฐेเคฒเคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคนै, เคœो เคฐाเคฏเค—เคข़ เคธे 40 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เค•ी เคฆूเคฐी เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै. เคฐेเคฒเคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคธे เค†เคช เคฐाเคฏเค—เคข़ เค•े เคฒिเค เคŸैเค•्เคธी เคญी เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं.

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เคฐाเคฏเค—เคก़ เคฎเคนाเคก เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคเค• เคชเคนाเคก़ी เค•िเคฒा เคนै. เคฐाเคฏเค—เคข़ เค•िเคฒे เค•ो เค›เคค्เคฐเคชเคคि เคถिเคตाเคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เคœเคฌ्เคค เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคฅा เค”เคฐ 1674 เคฎें เค‡เคธे เค…เคชเคจी เคฐाเคœเคงाเคจी เคฌเคจाเคฏा เคฅा, เคœเคฌ เค‰เคจ्เคนें เคเค• เคฎเคฐाเค ा เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เคฐाเคœा เค•े เคฐूเคช เคฎें เคคाเคœ เคชเคนเคจाเคฏा เค—เคฏा เคฅा, เคœो เคฌाเคฆ เคฎें เคฎเคฐाเค ा เคฐाเคœ्เคฏ เคฎเคฐाเค ा เคธाเคฎ्เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคตिเค•เคธिเคค เคนुเค†, เค”เคฐ เค…ंเคคเคคः เคชเคถ्เคšिเคฎी เค”เคฐ เคฎเคง्เคฏ เคญाเคฐเคค เค•ो เค…เคชเคจे เค…ंเคฆเคฐ เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏा. เคฏเคน เค•िเคฒा เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคคเคฒ เคธे 820 เคฎीเคŸเคฐ (2,700 เคซीเคŸ) เคŠंเคšा เคนै เค”เคฐ เคธเคน्เคฏाเคฆ्เคฐी เคชเคฐ्เคตเคค เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै. เค•िเคฒे เคคเค• เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคฒเค—เคญเค— 1737 เคธीเคข़िเคฏाँ เคนैं. เคฐाเคฏเค—เคก़ เคฎें เคฐोเคชเคตे เค•ी เคธुเคตिเคงा 10 เคฎिเคจเคŸ เคฎें เค•िเคฒे เค•े เคถीเคฐ्เคท เคคเค• เคชเคนुंเคšเคจे เค•े เคฒिเค เคฎौเคœूเคฆ เคนै. เคฐाเคฏเค—เคก़ เค•ा เค•िเคฒा เค›เคค्เคฐเคชเคคि เคถिเคตाเคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคฅा เค”เคฐ เคฎुเค–्เคฏ เคตाเคธ्เคคुเค•ाเคฐ เคนीเคฐोเคœी เค‡ंเคฆुเคฒเค•เคฐ เคฅे.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคฐाเคฏเค—เคข़ เค•िเคฒे เค•ी เคฏाเคค्เคฐा เค•े เคฒिเค เค ीเค• เคธเคฎเคฏ เคจเคตंเคฌเคฐ เคธे เคฎाเคฐ्เคš เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคนां เคธเคฐ्เคฆिเคฏां เค•เคก़ी เคจเคนीं เคนोเคคी เคนैं. เคฎौเคธเคฎ เคธुเคนाเคตเคจा เคฌเคจा เคฐเคนเคคा เคนै, เค”เคฐ เค†เคช เคธเคฐ्เคฆिเคฏों เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เคฏा เคฐोเคชเคตे เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒेंเค—े. เคฐाเคฏเค—เคข़ เคฎें เค—เคฐ्เคฎी เค•े เคฎौเคธเคฎ เค†เคจा เค…เคš्เค›ा เค†เคฏเคกीเคฏा เคจเคนी เคนै, เค•्เคฏोंเค•ि เคชाเคฐा 50 เคกिเค—्เคฐी เคธेเคฒ्เคธिเคฏเคธ เคคเค• เคชเคนुँเคš เคœाเคคा เคนै.

    5.   เคฌ्เคฐเคฎ्เคนเค—िเคฐी


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคค्เคฐ्เคฏเคฌंเค•ेเคถ्เคตเคฐ, เคจाเคถिเค•.

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เค†เคชเค•ो เคฌ्เคฐเคฎ्เคนเค—िเคฐी เคœाเคจे เค•े เคจाเคถिเค• เคธे เคธीเคงे เคค्เคฐ्เคฏเคฌंเค•ेเคถ्เคตเคฐ เค•ि เคฌเคธ เคฒेเคจी เคชเคก़เคคी เคนै.  

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เคฌ्เคฐเคฎ्เคนเค—िเคฐी เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค•े เคชเคถ्เคšिเคฎी เค˜ाเคŸ เคฎें เคเค• เคชเคฐ्เคตเคค เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เคนै. เคœो เคจाเคถिเค• เคœिเคฒे เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै. เค‡เคธ เคœเค—เคน เค•े เคชाเคธ เคนी เคค्เคฐเคฏंเคฌเค•ेเคถ्เคตเคฐ เคถिเคต เคฎंเคฆिเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै. เคชเคตिเคค्เคฐ เค—ोเคฆाเคตเคฐी เคจเคฆी เค•ा เค‰เคฆ्เค—เคฎ เคฌ्เคฐเคฎ्เคนเค—िเคฐी เคธे เคนी เคนोเคคा เคนै. เคฏเคน เคจเคฆी 1,465 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ (910 เคฎीเคฒ) เคคเค• เคฌเคนเคคी เคนै. เคฌ्เคฐเคน्เคฎเค—िเคฐि เค•े เค‡เคฒाเค•े เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ी เคธैเคฐ เค”เคฐ เคŸ्เคฐैเค•िंเค— เคœैเคธी เคธाเคนเคธिเค• เคฏाเคค्เคฐाเค“ं เค•े เคฒिเค เคšुเคจौเคคीเคชूเคฐ्เคฃ เคธ्เคฅाเคจ เคนैं. เค•เคˆ เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เคŸ्เคฐेเคฒ्เคธ เคœंเค—เคฒी เคชेเคก़ों เค•े เคฌीเคš เคฌเคธे เคนैं. เคชเคฐ्เคตเคคเคฎाเคฒा เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เค”เคฐ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธ्เคฅเคฒों เคธे เคธเคฎृเคฆ्เคง เคนैं. เคฌ्เคฐเคน्เคฎเค—िเคฐि (1298 เคฎीเคŸเคฐ) เคค्เคฐ्เคฏंเคฌเค•ेเคถ्เคตเคฐ เค•े เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฎें เคนै เค”เคฐ เคฏเคน เค•िเคฒा เค ाเคฃे เคœिเคฒे เค•े เคœเคต्เคนाเคฐ เคฎोเค–เคกा เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ा เคเค• เคถाเคจเคฆाเคฐ เคฆृเคถ्เคฏ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคคा เคนै. เคค्เคฐ्เคฏंเคฌเค•ेเคถ्เคตเคฐ เค…เคชเคจे เค†เคช เคฎें เคเค• เคชเคตिเคค्เคฐ เคธ्เคฅเคฒ เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•े 12 เคœ्เคฏोเคคिเคฐ्เคฒिंเค—ों เคฎें เคธे เคเค• เคนै.
เคค्เคฐ्เคฏंเคฌเค•ेเคถ्เคตเคฐ เค•े เคชाเคธ เคฎें เคนी เคนเคฐीเคนเคฐ เค•िเคฒा เคนै เค”เคฐ เคฆुเค—เคฐเคตाเคกी เค•ा เคเคฐเคจा เคญी เคนै.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคœुเคจ เคธे เคฒेเค•เคฐ เคœเคจเคตเคฐी เคคเค• เค•ा เคธเคฎเคฏ เคฏเคนा เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•े เคฒिเค เคธเคนी เคธเคฎเคฏ เคนै. เคฌाเคฐीเคถ เค”เคฐ เคธाเคตเคจ เค•े เคฎौเคธเคฎ เคฎें เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคฒोเค— เคฏเคนा เค†เคคे เคนै เค”เคฐ เคฏเคนा เค•े เคฎौเคธเคฎ เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒेเคคे เคนै.

    6.   เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคก़ เค•िเคฒा


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคธाเคคाเคฐा, เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ.

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคŸ्เคฐेเคจ เค•े เคœเคฐिเค– เคธाเคคाเคฐा เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคก़ เค•े เคชाเคธ เค•ा เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคนै เคตเคนा เคธे เค†เคช เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคก़ เค•े เคฒिเค เคŸैเค•्เคธी เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै.
เคฐोเคก़ เค•े เคœเคฐिเค- เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เคธे เคฒเค—เคญเค— 25 เค•िเคฎी เคฆूเคฐ, เคฏเคน เค•िเคฒे เคคเค• เค•ैเคฌ เค”เคฐ เคฌเคธों เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคธाเคจी เคธे เคชเคนुँเคšा เคœा เคธเค•เคคा เคนै. เคฏเคน เคฒเค—เคญเค— เคเค• เค˜ंเคŸे เค•ी เคฏाเคค्เคฐा เคนै เค”เคฐ เคฎुเค–्เคฏ เค•िเคฒे เค•ी เคธीเคข़िเคฏों เคคเค• เค†เคงे เค˜ंเคŸे เค•ी เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เคฌเคข़ोเคคเคฐी เคนै.

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคก़ เค•िเคฒा เคธाเคคाเคฐा เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคเค• เคฌเคก़ा เค•िเคฒा เคนै. เคฒเคก़ाเคˆ เค•े เคธ्เคฅเคฒ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ, เค•िเคฒा เค…เคฌ เคเค• เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคชเคฐ्เคฏเคŸเคจ เคธ्เคฅเคฒ เคนै. เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคข़ เค•िเคฒा เคชोเคฒाเคฆเคชुเคฐ เคธे 15 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เค”เคฐ เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เคธे 23 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै, เคœो เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ा เคเค• เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคนिเคฒ เคธ्เคŸेเคถเคจ เคนै. เคฏเคน เค•िเคฒा เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคคเคฒ เคธे 1,080 เคฎीเคŸเคฐ (3,540 เคซीเคŸ) เคŠंเคšा เคนै. เคฐाเคœा เค›เคค्เคฐเคชเคคि เคถिเคตाเคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เคจीเคฐा เค”เคฐ เค•ोเคฏเคจा เคจเคฆिเคฏों เค•े เคคเคŸ เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เค”เคฐ เคชाเคฐ เคชाเคธ เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เค‡เคธ เค•िเคฒे เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคชเคจे เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคฎोเคฐोเคชंเคค เคค्เคฐ्เคฏंเคฌเค• เคชिंเค—เคฒे เค•ो เคจिเคฏुเค•्เคค เค•िเคฏा. เค‡เคธ เค•िเคฒे เค•ा เค•ाเคฎ 1656 เคฎें เคชूเคฐा เคนुเค†. เค›เคค्เคฐเคชเคคि เคถिเคตाเคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เค”เคฐ เค…เคซเคœ़เคฒ เค–ाเคจ เค•े เคฌीเคš เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคข़ เค•ी เคฒเคก़ाเคˆ 10 เคจเคตंเคฌเคฐ 1659 เค•ो เค‡เคธ เค•िเคฒे เค•ी เคช्เคฐाเคšीเคฐ เคธे เคจीเคšे เคฒเคก़ी เค—เคˆ เคฅी. เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคข़ เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เค•े เคนिเคฒ เคธ्เคŸेเคถเคจ เคธे เคเค• เคฆिเคจ เค•ी เคฏाเคค्เคฐा เค•े เคฐूเคช เคฎें เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै, เคœो 25 เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคฆूเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคเค• เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคชเคฐ्เคฏเคŸเคจ เคธ्เคฅเคฒ เคนै. เคเคธเคŸी เคฌเคธ เคธेเคตा เคจे เคฆเคถเค•ों เคธे เคช्เคฐเคคाเคชเค—เคข़ เคธเคนिเคค เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เค•े เค†เคธ-เคชाเคธ เค•े เคธ्เคฅाเคจों เค•े เคฒिเค เคฆैเคจिเค• เคญ्เคฐเคฎเคฃ เคธेเคตाเคं เคšเคฒाเคˆ เคนैं. เค•เคˆ เคธ्เค•ूเคฒ เค•िเคฒे เคฎें เคถैเค•्เคทिเค• เคฏाเคค्เคฐाเค“ं เค•ी เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคญी เค•เคฐเคคे เคนैं. เคฏเคน เค•िเคฒा เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เค•เคˆ เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เคฎाเคฐ्เค— เคญी เคนै.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคฅंเคก เค•े เคฎौเคธเคฎ เคฏเคนा เคœ्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เคฒोเค— เคฏเคนा เคŸ्เคฐेเค•िंเค— เค•े เคฒिเค เค†เคคे เคนै. เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เคœเค—เคน เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เค•े เคชाเคธ เคนै.

    7.   เค•เคฐ्เคจाเคฒा เคชเค•्เคทी เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคชเคจเคตेเคฒ เคคाเคฒुเค•ा, เคฐाเคฏเค—เคก़ เคœिเคฒा.

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคฐोเคก เค•े เคœเคฐिเค-  เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เคฎुंเคฌเคˆ-เคชुเคฃे เคเค•्เคธเคช्เคฐेเคธเคตे เคธे เคฅोเคก़ा เคฆूเคฐ เคนै เค”เคฐ เคฎुंเคฌเคˆ-เค—ोเคตा เคนाเคˆเคตे เคฏा NH17 เคชเคฐ เคธे เค†เคธाเคจी เคธे เคชเคนुँเคšा เคœा เคธเค•เคคा เคนै. เคฎुंเคฌเคˆ เคธे 65 เค•िเคฎी เค”เคฐ เคชुเคฃे เคธे 112 เค•िเคฎी เค•ी เคฆूเคฐी เคชเคฐ เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เคธเคก़เค•ों เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคš्เค›ी เคคเคฐเคน เคธे เคœुเคก़ा เคนुเค† เคนै.
เคŸ्เคฐेเคจ เค•े เคœเคฐिเค- เคชเคจเคตेเคฒ เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เค•े เคธเคฌเคธे เคชाเคธ เค•ा เคนै. เคชเคจเคตेเคฒ เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคธे เค†เคช เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เค•े เคฒिเค เคŸॅเค•्เคธी เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै.    

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เคเคคिเคนाเคธिเค• เค•เคฐ्เคจाเคฒा เค•िเคฒे เค•े เคฌिเคšोเคฌीเคš เค•ेंเคฆ्เคฐिเคค เคนै. เคฏเคน เคชเคจเคตेเคฒ เคธे 12 เค•िเคฎी เคฆूเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै. เคชเค•्เคทी เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เคฎुंเคฌเคˆ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคชเค•्เคทी-เคฆเคฐ्เคถเค•ों เค”เคฐ เคŸ्เคฐेเค•เคฐ्เคธ เค•े เคฒिเค เคเค• เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคชเคฐ्เคฏเคŸเคจ เคธ्เคฅเคฒ เคนै. เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ 222 เคธे เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคœाเคคिเคฏों เค•े เคชเค•्เคทिเคฏों เค•ा เค˜เคฐ เคนै, เคœिเคจเคฎें 161 เคจिเคตाเคธी เคช्เคฐเคœाเคคिเคฏां เคนैं, 46 เคธเคฐ्เคฆीเคฏोंเค•ी เคช्เคฐเคตाเคธी เคช्เคฐเคœाเคคिเคฏां เคนैं, เคคीเคจ เคฌ्เคฐीเคกिंเค— เคช्เคฐเคตाเคธी เคช्เคฐเคœाเคคिเคฏां เคนैं. เคธाเคค เคช्เคฐเคœाเคคिเคฏां เคช्เคฐเคตाเคธिเคฏों เค•ी เคนैं เค”เคฐ เคชांเคš เคช्เคฐเคœाเคคिเคฏां เค†เคตाเคฐा เคนैं. เคชเค•्เคทी เคฎเคง्เคฏ เคเคถिเคฏा, เคฏूเคฐोเคช, เค‰เคœ्เคฌेเค•िเคธ्เคคाเคจ, เคธाเค‡เคฌेเคฐिเคฏा เคธे เค†เคคे เคนैं. เคฏเคนा เคชे เคเค• เค†เคฆเคฎी เค•े เคฒिเค 35 เคฐू. เคเคจ्เคŸ्เคฐी เคซी เคนै เค”เคฐ 2 เคต्เคนिเคฒเคฐ เคชाเคฐ्เค•िंเค— เค•े เคฒिเค 25 เคฐू. เคซी เคนै. เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เคฎें เคชเคนाเคก़ी เค•ी เคšोเคŸी เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เค•เคฐ्เคฃเคฒा เค•िเคฒा เคนै, เคฏเคน เคฒเค—เคญเค— 1 เค˜ंเคŸे เค•ी เคฎเคง्เคฏเคฎ เค•เค िเคจ เคŸ्เคฐेเค• เคนै เค•เคฐ्เคจाเคฒा เค•िเคฒे เค•े เคฒिเค.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เค•ी เคฏाเคค्เคฐा เค•े เคฒिเค เค…เค•्เคŸूเคฌเคฐ เคธे เค…เคช्เคฐैเคฒ เค•ा เคธเคฎเคฏ เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคนै. เคธเคฐ्เคฆिเคฏों เค•े เคฎौเคธเคฎ เค•े เคฆौเคฐाเคจ, เคช्เคฐเคตाเคธी เคชเค•्เคทी เค…เคญเคฏाเคฐเคฃ्เคฏ เค•ा เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เคนैं. เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ, เคฎाเคจเคธूเคจ เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เคฎें เคฌเคก़ी เคธंเค–्เคฏा เคฎें เคชเค•्เคทी, เคœैเคธे เค•ि เคธ्เคตเคฐ्เค— เคซ्เคฒाเคˆเค•ैเคšเคฐ, เคถเคฎा เค”เคฐ เคฎाเคฒाเคฌाเคฐ เคธीเคŸी เคฌเคœाเคคे เคนैं, เคœो เคœंเค—เคฒ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฌเคœเคจे เคตाเคฒी เค†เคค्เคฎीเคฏ เคงुเคจों เคชเคฐ เคฅिเคฐเค•เคคे เคนैं.

    8.   เคฐाเคœเค—เคก เค•िเคฒा


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคชुเคฃे

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคŸ्เคฐेเคจ เค•े เคœเคฐिเค- เค…เค—เคฐ เค†เคช เคŸ्เคฐेเคจ เคธे เค†เคจे เค•ि เคธोเคš เคฐเคนे เคนो เคคो เคซिเคฐ เค†เคชเค•ो เคชुเคฃे เคคเค• เคŸ्เคฐेเคจ เคธे เค†เคจा เคนोเค—ा เค”เคฐ เคซिเคฐ เคชुเคฃे เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เคธे เค†เคช เคชाเคฒी เค•े เคฒिเค เคŸॅเค•्เคธी เคชเค•เคก เคธเค•เคคे เคนै. เคชाเคฒी เคชुเคฃे เคธे 68 เค•ीเคฎी เค•ी เคฆुเคฐी เคชเคฐ เคนै.

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เคฐाเคœเค—เคก़ (เคฐूเคฒिंเค— เคซोเคฐ्เคŸ) เคเค• เคชเคนाเคก़ी เค•िเคฒा เคนै เคœो เคชुเคฃे เคœिเคฒे เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै เคชเคนเคฒे เคฏเคน เคฎुเคฐुเคฎเคฆेเคต เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคฅा, เค•िเคฒा เคฒเค—เคญเค— 26 เคตเคฐ्เคทों เคคเค• เค›เคค्เคฐเคชเคคि เคถिเคตाเคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เค•े เคถाเคธเคจ เคฎें เคฎเคฐाเค ा เคธाเคฎ्เคฐाเคœ्เคฏ เค•ी เคฐाเคœเคงाเคจी เคฅा, เคœिเคธเค•े เคฌाเคฆ เคฐाเคœเคงाเคจी เค•ो เคฐाเคฏเค—เคก़ เค•िเคฒे เคฎें เคธ्เคฅाเคจांเคคเคฐिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคฅा. เคคोเคฐเคฃ เคจाเคฎเค• เคเค• เคจिเค•เคŸเคตเคฐ्เคคी เค•िเคฒे เคธे เค–ोเคœे เค—เค เค–เคœाเคจे เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธे เคฐाเคœเค—เคก़ เค•िเคฒे เค•ो เคฌเคจाเคจे เค”เคฐ เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा. เคฐाเคœเค—เคก़ เค•िเคฒा เคชुเคฃे เค•े เคฆเค•्เคทिเคฃ-เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฎें เคฒเค—เคญเค— 60 เค•िเคฎी เค”เคฐ เคธเคน्เคฏाเคฆ्เคฐि เคฐेंเคœ เคฎें เคจाเคธเคฐเคชुเคฐ เคธे เคฒเค—เคญเค— 15 เค•िเคฎी เคฆुเคฐी เคชเคฐ เคชเคถ्เคšिเคฎ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै. เคฏเคน เค•िเคฒा เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคคเคฒ เคธे 1,376 เคฎीเคŸเคฐ (4,514 เคซीเคŸ) เคฆूเคฐी เคชเคฐ เคนै.
     เค•िเคฒा เคชเคฐ्เคฏเคŸเคจ เค•े เคฆ्เคฐเคท्เคŸी เคธे เคเค• เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธ्เคฅเคฒ เคนै เค”เคฐ เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคฎाเคจเคธूเคจ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค‡เคธเค•ी เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคฎांเค— เคนै. เคชเคฐ्เคฏเคŸเค• เค•िเคฒे เคชเคฐ เคฐाเคค เคญเคฐ เคฐुเค•เคจा เคชเคธंเคฆ เค•เคฐเคคे เคนैं, เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เค•िเคฒा เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ा เคนै เค”เคฐ เคเค• เคนी เคฆिเคจ เคฎें เค‡เคธเค•ा เคชเคคा เคจเคนीं เคฒเค—ाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै. เค•िเคฒे เค•े เคชเคฆ्เคฎाเคตเคคी เคฎंเคฆिเคฐ เคฎें เคฒเค—เคญเค— 50 เคฒोเค— เคฌैเค  เคธเค•เคคे เคนैं. เคชाเคจी เค•ी เคŸंเค•िเคฏाँ เคชूเคฐे เคธाเคฒ เคญเคฐ เคคाเคœ़े เคชाเคจी เคฆेเคคी เคนैं. เคฐाเคœเค—เคข़ เค•ी เคคเคฒเคนเคŸी เค•े เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค‡เคจ เคชเคฐ्เคฏเคŸเค•ों เค•ो เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคช्เคฐाเคšीเคจ เคตเคธ्เคคुเคँ เค”เคฐ เคตเคธ्เคคुเคँ เคฌेเคšเคคे เคนैं.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคธเคญी เคชเคฐ्เคฏเคŸเค• เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคฏเคนा เคฌाเคฐीเคถ เค”เคฐ เคฅंเคก เค•े เคฎौเคธเคฎ เคฎें เค†เคจा เคชเคธंเคฆ เค•เคฐเคคे เคนै. เค•्เคฏोंเค•ी เค•िเคฒे เคชเคฐ เค‡เคธ เคฎौเคธเคฎ เคฎें เคนเคฐीเคฏाเคฒी เคฐเคนเคคी เคนै เค”เคฐ เค†เคช เคชुเคฐे เค•िเคฒे เค•ा เค†เคจंเคฆ เค‰เค ा เคธเค•เคคे เคนैं.

    9.   เคคเคชोเคฒा

เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ, เคธाเคคाเคฐा.

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เค…เค—เคฐ เค†เคช เคคเคชोเคฒा เคœाเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เคชเคนुंเคš เค•เคฐ เค†เคช เคคเคชोเคฒा เคœा เคธเค•เคคे เคนै. เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เคŸ्เคฐेเคจ เค”เคฐ เคฐोเคก เคธे เค…เคš्เค›ि เคคเคฐเคน เคธे เคœुเคกा เคนुเค†ं เคนै เค†เคช เคŸ्เคฐेเคจ เค”เคฐ เค—ाเคกी เคฆोเคจो เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เค•เคฐเค•े เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เคชเคนुंเคš เค•เคฐ เคคเคชोเคฒा เคธเค•เคคे เคนै.

เคœाเคจเค•ाเคฐी: เคฎเคนाเคฌเคฒेเคถ्เคตเคฐ เค•ी เค˜ाเคŸिเคฏों เคฎें เคธ्เคฅिเคค, เคคเคชोเคฒा เคเค• เค—ाँเคต เคนै เคœเคนाँ เคช्เคฐเค•ृเคคि เคฌเคนुเคค เค‰เคฆाเคฐ เคฐเคนी เคนै. 'เคฎिเคจी เค•เคถ्เคฎीเคฐ' เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง, เคคเคชोเคฒा เคฎें เค•ुเค› เคฎเคจोเคฐเคฎ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธुंเคฆเคฐเคคा เคนै, เคœो เค‡เคธे เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เค…เคจुเคญเคต เค•े เคฒिเค เคเค• เค†เคฆเคฐ्เคถ เคชเคฐ्เคฏเคŸเคจ เคธ्เคฅเคฒ เคฌเคจाเคคी เคนै. เค–ूเคฌเคธूเคฐเคค เคธ्เคŸ्เคฐॉเคฌेเคฐी เค•े เค–ेเคค เคฏเคนां เค•े เค•ुเค› เค†เคฐ्เค•เคทเคจो เคฎें เคธे เคเค• เคนैं. เคฏเคนा เคธे เค†เคช เคธเคน्เคฏाเคฆ्เคฐी เค•ी เคชเคนाเคก़ीเคฏों เคธे เค•เคˆ เค†เคฐ्เค•เคทเค• เคธ्เคฅเคฒ เคฆेเค– เคธเค•เคคे เคนै. เคคเคชोเคฒा เคช्เคฐเค•ृเคคि เคช्เคฐेเคฎिเคฏों, เคซोเคŸोเค—्เคฐाเคซเคฐों เค”เคฐ เคธाเคนเคธिเค• เคช्เคฐेเคฎिเคฏों เค•े เคฒिเค เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคนै เคœो เคฏเคนा เคŸ्เคฐैเค•िंเค— เค•ा เคญी เค†เคจंเคฆ เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं เค”เคฐ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคฆृเคถ्เคฏ เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं. เค‡เคธ เคœเค—เคน เค•ी เคธुंเคฆเคฐเคคा เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒेเคจे เค•े เค…เคฒाเคตा, เค†เคช เค‡เคธ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เค•เคˆ เคธाเคนเคธिเค• เค–ेเคฒों เค•ा เค†เคจंเคฆ เคญी เคฒे เคธเค•เคคे เคนैं. เคœंเค—เคฒ เคŸ्เคฐेเค•, เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคตाเคธोเคŸा เค•िเคฒे เค•े เคฒिเค เคŸ्เคฐेเค• เคฐोเคฎांเคšเค•ाเคฐी เคนै เค”เคฐ เคชเคฐ्เคฏเคŸเค•ों เค•े เคฌीเคš เคคेเคœी เคธे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏเคคा เคนाเคธिเคฒ เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เค†เคช เคชुเคฐे เคธाเคฒ เคญเคฐ เคฎें เค•เคญी เคญी เคคเคชोเคฒा เคœा เคธเค•เคคे เคนै. เคฏเคนा เคฒोเค— เคชुเคฐे เคธाเคฒ เคฎें เค•เคญी เคญी เค›ुเคŸ्เคŸीเคฏां เคฎเคจाเคจे เค†เคคे เคนै, เค”เคฐ เค‡เคธเค•ा เค†เคจंเคฆ เค‰เค ाเคคे เคนै.

    10.   เคตिเคธाเคชुเคฐ เค•िเคฒा


เคฒोเค•ेเคถเคจ: เคฎเคฒाเคตเคฒी, เคตिเคธाเคชुเคฐ

เค•ैเคธे เคชเคนुเคšे: เคŸ्เคฐेเคจ เค•े เคœเคฐीเค- เค†เคช เคชुเคฃे เคธे เคฎเคฒाเคตเคฒी เค•े เคฒिเค เคŸ्เคฐेเคจ เคชเค•เคก़ เคธเค•เคคे เคนै, เคฎเคฒाเคตเคฒी เคฐेเคฒ्เคตे เคธ्เคŸेเคถเคจ เค•िเคฒे เคธे 10 เค•िเคฎी เค•ी เคฆुเคฐी เคชเคฐ เคนै.


เคœाเคจเค•ाเคฐी: เค‡เคธ เค•िเคฒे เค•ो เคฎเคฐाเค ा เคธाเคฎ्เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เคชเคนเคฒे เคชेเคถเคตा เคฌाเคฒाเคœी เคตिเคถ्เคตเคจाเคฅ เคฆ्เคตाเคฐा 1713-1720  เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคฅा, เคตिเคธाเคชुเคฐ เค•िเคฒा เคฒोเคนाเค—เคก़ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคฌเคนुเคค เคฌाเคฆ เคฎें เคฌเคจाเคฏा เค—เคฏा เคฅा เคฒेเค•िเคจ เคฆोเคจों เค•िเคฒों เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เคจिเค•เคŸ เคธे เคœुเคก़े เคนुเค เคนैं. เคตिเคธाเคชुเคฐ เค•िเคฒा เค…เคชเคจे เคœुเคก़เคตां เค•िเคฒे- เคฒोเคนाเค—เคก़ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เค…เคงिเค• เคฌเคก़ा เค”เคฐ เคŠंเคšा เคนै. เค•िเคฒे เค•े เคญीเคคเคฐ เค—ुเคซाเคँ, เคชाเคจी เค•े เค•ुंเคก, เคเค• เคธเคœाเคฏा เคนुเค† เคฎेเคนเคฐाเคฌ เค”เคฐ เคชुเคฐाเคจे เค˜เคฐ เคนैं. เคฌाเคนเคฐी เคฏा เคฌเคฐाเคฎเคฆे เค•ी เคฆीเคตाเคฐों เคธे เค˜िเคฐी เค‡เคจ เคฆो เค›เคคเคตिเคนीเคจ เค‡เคฎाเคฐเคคों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฏे เค•เคญी เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฐ्เคฏाเคฒเคฏ เคฅीं. เคฏเคนा เคเค• เค•ुเค†ँ เคนै เคœिเคธे เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เค•िंเคตเคฆंเคคी เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि เค‡เคธे เคชांเคกเคตों เคจे เคฌเคจเคตाเคฏा เคฅा.

เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ: เคตिเคธाเคชुเคฐ เค•िเคฒे เค•े เคธเคตाเคฐी เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธเคฎเคฏ เคฌाเคฐीเคถ เค•ा เคถुเคฐुเคตाเคคी เคฎौเคธเคฎ เคœुเคจ เค•े เคฌिเคš เคธे เคฅंเคก เค•े เคฎौเคธเคฎ เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เคคเค•, เคฎाเคจเคธूเคจ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคŸ्เคฐेเค• เค”เคฐ เค†เคธเคชाเคธ เค•े เคฆृเคถ्เคฏ เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคธुंเคฆเคฐ เคนोเคคे เคนैं, เคฏเคน เคŸ्เคฐेเค• เคธเคฌเคธे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคนोเคคा เคนै.